Şeyhetü Zeynep Türbesi: Siirt merkezde Aydınlar caddesindedir. Birçok ulemanın yetişmesinde hocalık yaparak katkıda bulunmuştur. Hz. Rahime, Hz. Eyup (A.S.)’ün eşi olup Urfa Viranşehir de yatmaktadır. Ziyaret eden hastaların şifa bulduklarına inanılır. Zeynelabidin ve kız kardeşi Sitti Zeynep, Mardin Nuseybin’de Yıldırım mahallesi Zeynelabidin sokak No: 15’tee aynı türbe içerisindedirler. Ehl-i Beyt olduklarına inanılan bu zatları ziyaret edenler Kur’an okuyup dua ederler. Ağrı, Doğu Beyazıt, İshakpaşa Cami civarındaki Ahmed-i Hani (Hani Baba) Türbesinde Peygamber efendimizin soyundan geldiğine inanılan Hani Baba gibi ulu erlerin yanı sıra Seyyide Hatice Hanım gibi kadın kişiler de yer almaktadır. Burayı ziyaret edenler fatiha okur dua ederler. Ankara Nallıhan, Emresultan köyündeki Tabduk Emre Türbesinde Tabduk Emre ile birlikte aile efradı da yatmaktadır. Horasan’dan gelmiş bir Horasan eri olan Tabduk Emre ile birlikte 4 çocuğu ve eşi de gelmiştir. Tabduk Emre’nin mücadelesinin mahiyeti şüphesiz Horasan eri olan eşinin davasından farklı değildi. Buraya çocuğu olmayanlar adak için gelir. Nafile namazı kılar, kurban kesip dua ederler.
Cimcime Sultan: Ankara ili, Haymana ilçesindedir. Buradaki şifalı kaplıca suyunu ilk bulan Cimcime Sultan olmuştur. Burayı çocuğu olmayan anne adayları ve kısmetleri açılması için genç kızlar ziyaret ederler. Ziyaretçiler yakın çevredeki ağaçlara adak çaputu asar, dilekleri kabul olunca tekrar gelip kurban keserler. Rivayete göre Cimcime Sultan’ın yüzünde ve vücudunda yaralar çıkar. Üvey annesi hastalık kendilerine de geçmemesi için onu evden uzaklaştırır. Kaplıcanın bulunduğu yerde oynarken Cimcime Sultan bu su ile yıkanır ve tedavi olur. Cinsiyeti tartışma konusu olan Cimcime Sultan’ın genç bir kız olduğu, günün erken saatlerinde kaplıcaya gidenler sarı saçlı güzel bir kızı kaplıcada görünce anlaşılır. Kayseri Develi ilçesi, Epçe köyündeki Epçe Sultan Türbesinde yatan şahsın cinsiyeti bilinmemektedir. Türbede Beşik denilen tahtadan yapılmış mezar vardır. Yatırın başındaki üç kg. ağırlığındaki taş, ağrıyan yerlere sürülmektedir. Sultanın Horasan’dan geldiğine, Havadan köyündeki yatırla amca çocukları olduklarına inanılır. Onun ziyaretine Eğer taşı diye bilinen taşa binerek gittiği rivayet edilir. Urfa’daki Eyüp Peygamber’in türbesinde de sürüldüğü zaman şifa vereceğine inanılan bir taş vardır. Taşa, duvara binerek at gibi sürme, menakıpnamelerde de geçmektedir.
Sultan Hatun veya Aynalı Kadın Türbesi: Sinop ili Meydan Kapı mahallesindedir. Hatunlar Türbesi Sinop merkez ilçede Ada Mahallesindedir. Bursa’da Hatice Sultan Türbesi ile Huna Sultan Türbeleri vardır. Huna Sultan’ın diğer ismi Ak Türbedir. Safiye Sultan Türbesi ise, Aydın Koçarlı’dadır.
Nejat Birdoğan, Hatun’un kumalık anlamına geldiğini belirterek; “Töreye göre ikinci hanıma yer olmadığından savaş esirlerinden seçilen bu ikinci eşlere hatun denilmeye başlanıldı
demektedir(Birdoğan, 1988: 3-12). Hatunluk zamanla hem sosyal ve hem de inanç içerikli itibar kazanmıştır.
Hafsa Hatun Türbesi: Aydın Kuyucak kasabası Azizabat köyündedir. Türbe Aydınoğullarının uç beyliklerinden Süleyman Şahın Kızı Hafsa Hatun veya Hafız Hatun’a ait olup XIIX. yy. da Karaosmanoğulları döneminde yapıldığı ifade edilmektedir. Burada mevlit okutulur, hayır yemeği verilir. Türbenin yanındaki ağaca niyet bezleri bağlanır. Kadınların dilek tuttukları makamlardandır. Sultanlı Türbelerimizden birisi de Van ili Ercis ilçesi Yılanlı köyündeki Sultan Zübeyde’dir. Halime Hatun Türbesi ise, Van’ın Gevaş ilçesindedir. Nigar Hatun Türbesi Antalya’da Erzen Hatun Türbesi ise Bitlis’tedir. Erzurum Merkez Hasan Basri mahallesindeki Rabia Hatun Türbesi XII. yy.da yapılmıştır. Türbenin Mahrudi Kubbesi yıkılmıştır. Ayırdıcı hadlerini urgan gibi bükülmüş vaziyette birer çift kabartma süsler, cenazeliği vardır. Sandukanın konduğu katın kapısı altından fevkalade nefis çiçek tezyinatlı bir kuşak bütün türbeyi sarar. Ulemadan bir kadın olduğu kabul edilen Rabia Hatun Türbesi’ni halk dua etmek için ziyaret eder.
Akhürrem Türbesi: Afyon ili, Çay ilçesinin Akkonak kasabasındadır. Akhürremin veli bir hatun olduğuna inanılmaktadır. Kasabaya ismini bu veli hatun vermiştir. Anadolu’da birçok dağ kasaba ve semte ulu zatların ismi verilmiştir.
Safiye Sultan Türbesi: İstanbul Fatih, Ali Fatih mahallesi Koca Mustafapaşa caddesinde Sümbül Efendi camisinin avlusundadır. Safiye Sultan Koca Mustafa Paşa’nın kızıdır. Türbenin müştemilatında başka türbeler de vardır. Burası çeşitli maksat ve niyetlerle ziyaret edilmekte fatiha okunup dua edilmektedir. İstanbul türbelerinin bilhassa Osmanlı hanedan ve devlet ricali türbelerinin etrafında günümüze gelen mistik folklor meselâ niyet bezi bağlamak türünden uygulamalar yoktur.
Pertavriyal Valide Sultan Türbesi: İstanbul Fatihde Guraba Hüseyinağa mahallesindedir. Pertevniyal Sultan (öl.1883) 2. Mahmut’un eşi Abdulaziz’in annesidir. Burada namaz kılınır ve bazen fatiha okunup geçilir.
Asude Hatun Türbesi: İstanbul Fatih’de Haydar mahallesi Karadeniz caddesindedir. Asude Hatun II. Beyazıt’ın süt annesidir. Ziyaretçiler burada Fatiha okur dua eder.
Tevekkel Sultan Türbesi: İçel Silifke’de Cami Kebir mahallesinde Tevekkel Sultan Pasajı’ndadır. Burası Selçuklu Sultanlarından birisinin annesidir. Buranın ziyareti çarşamba ve perşembe günlerinde yapılır dilekte bulunulur.
Gülbahar Hatun Türbesi: Trabzon merkezde Gülbahar Hatun mahallesi Atapark’tadır. Türbede Yavuz Selim’in annesi Gülbahar Ayşe Hatun yatmaktadır. Manevi değeri olan bir hatun olduğu için ziyaretçiler fatiha okurlar.
Elti Hatun’un Türbesi: Tunceli –Mazgirt’tedir.Türbede Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın annesi ve kardeşi yatmaktadır. Rivayete göre Elti Hatun hayatta iken yılandan çok
korkmaktadır. Vasiyeti üzerine korunmak üzere tabutu zincirle tavandan asılır bir süre sonra tabuta yılanın girdiği görülür. Bu defa tabutu şu anki durumuna getirilir toprağa gömülür. Yılanın Türk halk inançlarında geniş bir yer tuttuğu bilinirken Eski Türk inançlarındaki yer altı hakimiyeti ile de bağlantılandırılmaktadır.
Cimcime Sultan: Ankara ili, Haymana ilçesindedir. Buradaki şifalı kaplıca suyunu ilk bulan Cimcime Sultan olmuştur. Burayı çocuğu olmayan anne adayları ve kısmetleri açılması için genç kızlar ziyaret ederler. Ziyaretçiler yakın çevredeki ağaçlara adak çaputu asar, dilekleri kabul olunca tekrar gelip kurban keserler. Rivayete göre Cimcime Sultan’ın yüzünde ve vücudunda yaralar çıkar. Üvey annesi hastalık kendilerine de geçmemesi için onu evden uzaklaştırır. Kaplıcanın bulunduğu yerde oynarken Cimcime Sultan bu su ile yıkanır ve tedavi olur. Cinsiyeti tartışma konusu olan Cimcime Sultan’ın genç bir kız olduğu, günün erken saatlerinde kaplıcaya gidenler sarı saçlı güzel bir kızı kaplıcada görünce anlaşılır. Kayseri Develi ilçesi, Epçe köyündeki Epçe Sultan Türbesinde yatan şahsın cinsiyeti bilinmemektedir. Türbede Beşik denilen tahtadan yapılmış mezar vardır. Yatırın başındaki üç kg. ağırlığındaki taş, ağrıyan yerlere sürülmektedir. Sultanın Horasan’dan geldiğine, Havadan köyündeki yatırla amca çocukları olduklarına inanılır. Onun ziyaretine Eğer taşı diye bilinen taşa binerek gittiği rivayet edilir. Urfa’daki Eyüp Peygamber’in türbesinde de sürüldüğü zaman şifa vereceğine inanılan bir taş vardır. Taşa, duvara binerek at gibi sürme, menakıpnamelerde de geçmektedir.
Sultan Hatun veya Aynalı Kadın Türbesi: Sinop ili Meydan Kapı mahallesindedir. Hatunlar Türbesi Sinop merkez ilçede Ada Mahallesindedir. Bursa’da Hatice Sultan Türbesi ile Huna Sultan Türbeleri vardır. Huna Sultan’ın diğer ismi Ak Türbedir. Safiye Sultan Türbesi ise, Aydın Koçarlı’dadır.
Nejat Birdoğan, Hatun’un kumalık anlamına geldiğini belirterek; “Töreye göre ikinci hanıma yer olmadığından savaş esirlerinden seçilen bu ikinci eşlere hatun denilmeye başlanıldı
demektedir(Birdoğan, 1988: 3-12). Hatunluk zamanla hem sosyal ve hem de inanç içerikli itibar kazanmıştır.
Hafsa Hatun Türbesi: Aydın Kuyucak kasabası Azizabat köyündedir. Türbe Aydınoğullarının uç beyliklerinden Süleyman Şahın Kızı Hafsa Hatun veya Hafız Hatun’a ait olup XIIX. yy. da Karaosmanoğulları döneminde yapıldığı ifade edilmektedir. Burada mevlit okutulur, hayır yemeği verilir. Türbenin yanındaki ağaca niyet bezleri bağlanır. Kadınların dilek tuttukları makamlardandır. Sultanlı Türbelerimizden birisi de Van ili Ercis ilçesi Yılanlı köyündeki Sultan Zübeyde’dir. Halime Hatun Türbesi ise, Van’ın Gevaş ilçesindedir. Nigar Hatun Türbesi Antalya’da Erzen Hatun Türbesi ise Bitlis’tedir. Erzurum Merkez Hasan Basri mahallesindeki Rabia Hatun Türbesi XII. yy.da yapılmıştır. Türbenin Mahrudi Kubbesi yıkılmıştır. Ayırdıcı hadlerini urgan gibi bükülmüş vaziyette birer çift kabartma süsler, cenazeliği vardır. Sandukanın konduğu katın kapısı altından fevkalade nefis çiçek tezyinatlı bir kuşak bütün türbeyi sarar. Ulemadan bir kadın olduğu kabul edilen Rabia Hatun Türbesi’ni halk dua etmek için ziyaret eder.
Akhürrem Türbesi: Afyon ili, Çay ilçesinin Akkonak kasabasındadır. Akhürremin veli bir hatun olduğuna inanılmaktadır. Kasabaya ismini bu veli hatun vermiştir. Anadolu’da birçok dağ kasaba ve semte ulu zatların ismi verilmiştir.
Safiye Sultan Türbesi: İstanbul Fatih, Ali Fatih mahallesi Koca Mustafapaşa caddesinde Sümbül Efendi camisinin avlusundadır. Safiye Sultan Koca Mustafa Paşa’nın kızıdır. Türbenin müştemilatında başka türbeler de vardır. Burası çeşitli maksat ve niyetlerle ziyaret edilmekte fatiha okunup dua edilmektedir. İstanbul türbelerinin bilhassa Osmanlı hanedan ve devlet ricali türbelerinin etrafında günümüze gelen mistik folklor meselâ niyet bezi bağlamak türünden uygulamalar yoktur.
Pertavriyal Valide Sultan Türbesi: İstanbul Fatihde Guraba Hüseyinağa mahallesindedir. Pertevniyal Sultan (öl.1883) 2. Mahmut’un eşi Abdulaziz’in annesidir. Burada namaz kılınır ve bazen fatiha okunup geçilir.
Asude Hatun Türbesi: İstanbul Fatih’de Haydar mahallesi Karadeniz caddesindedir. Asude Hatun II. Beyazıt’ın süt annesidir. Ziyaretçiler burada Fatiha okur dua eder.
Tevekkel Sultan Türbesi: İçel Silifke’de Cami Kebir mahallesinde Tevekkel Sultan Pasajı’ndadır. Burası Selçuklu Sultanlarından birisinin annesidir. Buranın ziyareti çarşamba ve perşembe günlerinde yapılır dilekte bulunulur.
Gülbahar Hatun Türbesi: Trabzon merkezde Gülbahar Hatun mahallesi Atapark’tadır. Türbede Yavuz Selim’in annesi Gülbahar Ayşe Hatun yatmaktadır. Manevi değeri olan bir hatun olduğu için ziyaretçiler fatiha okurlar.
Elti Hatun’un Türbesi: Tunceli –Mazgirt’tedir.Türbede Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın annesi ve kardeşi yatmaktadır. Rivayete göre Elti Hatun hayatta iken yılandan çok
korkmaktadır. Vasiyeti üzerine korunmak üzere tabutu zincirle tavandan asılır bir süre sonra tabuta yılanın girdiği görülür. Bu defa tabutu şu anki durumuna getirilir toprağa gömülür. Yılanın Türk halk inançlarında geniş bir yer tuttuğu bilinirken Eski Türk inançlarındaki yer altı hakimiyeti ile de bağlantılandırılmaktadır.
Kaynak:Yaşar KALAFAT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder